METABOLİZMA NEDİR? KAÇ GRUPTA İNCELENİR?

Canlılarda gerçekleşen yapım ve yıkım tepkimelerinin tümüne metabolizma denir. Metabolizma ve katabolizma olarak 2 grupta incelenirler.

1) Anabolizma (Özümleme) :
Hücrelerde küçük moleküllerden daha büyük moleküllerin sentezlenmesine anabolizma denir. Protein sentezi, fotosentez, nişasta sentezi gibi yapım reaksiyonları anabolizmaya örnektir.

2) Katabolizma (Yadımlama) : 
Hücredeki büyük moleküllerin daha küçük yapılı moleküllere parçalanmasına katabolizma denir. Solunum ve sindirim olayları katabolizmaya örnek oluşturur.

Organizmalarda meydana gelen yapım tepkimeleri ile canlıya özgü bileşikler sentezlenirken yıkım tepkimeleriyle enerji ve küçük yapı taşları elde edilir.

Bir organizmada gerçekleşen anabolizma ve katabolizma olayları arasındaki etkileşim canlının genel metabolizmasını belirler.

Buna göre canlılarda;

1. Anabolizma reaksiyonları katabolizma reaksiyonlarından fazla ise (anabolizma > katabolizma) organizmanın biyokütlesinde artış meydana gelir. Bu durumdaki canlı büyümekte ve gelişmekte yani gençlik dönemini geçirmektedir.
2. Anabolizma ve katabolizma reaksiyonları yakşalık olarak eşitse (anabolizma = katabolizma) organizmanın biyokütlesinde önemli bir değişim gerçekleşmez. Bu durumdaki canlı gelişmesini tamamlamıştır, yani yetişkin bir bireydir.
3. Katabolizma reaksiyonları anabolizma reaksiyonlarından fazla ise organizmanın biyokütlesinde azalma meydana gelir, Bu durumdaki canlı küçülmekte yani yaşlılık dönemini geçirmektedir.

Canlıların metabolizma hızı fiziksel aktivitelere bağlı olarak değişebilir. Bir canlının temel hayatsal faaliyetlerini sürdürmesi için gerekli olan minimum enerjiyi sağlayabilmek için gerçekleştirdiği metabolizmaya bazal metabolizma denir.

İnsanlarda yemek yedikten yaklaşık 12 saat sonra, tam dinlenme durumunda, oda sıcaklığında ve uyanıkken birim zamanda tüketilen O2 miktarı veya oluşan kalori miktarı hesaplanarak bazal metabolizma hızı ölçülebilir.

Bazal metabolizmanın hızı bireylerin yaşına, cinsiyetine, kilosuna, vücut yüzeyinin büyüklüğüne ve çevresel koşullara bağlı olarak değişebilir. 

NOT: Bakteriler endospor halindeyken, tohumlar uyku halindeyken, ağaçlar tüm yapraklarını dökmüş halde iken ve hayvanlar kış uykusunda iken bazal metabolizma halindedir.